1001 Gedichten

1001 gedichten

Zet ook uw gedichten op 1001Gedichten.nl

Heeft u nog geen account? Meld u gratis aan!

Print dit gedicht
vorige gedicht

In Teheran.

Tod in Persien -- Annemarie Schwarzenbach --
Lenos Verlag, Basel -- In Teheran.

[Vanaf de zevende alinea shift naar de tegenwoordige tijd:
Annemarie's aankomst thuis bij Jalé.]

In Tehrān was de hitte zo verschrikkelijk, dat ze in de muren scheen te broeien zoals in ronde bakovens en bij avond eruit drong en de nauwe stegen en de nieuwe, brede, schaduwloze straten ermee deed geuren, zonder dat een vleugje wind van buitenaf een beetje nachtkoelte naar binnen droeg. In de tuinen van Shimrān bleef het koeler. Verliet men die, dan werd men door een wit en trillend licht als het ware overvallen. De bergwand van de Tawshāl verhief zich met lichtgrijze doorzichtigheid, want als sluiers lag daarvoor de hitte. Versluierd was ook de veel te witte hemel, en gehuld in witte wasem de vlakte. Nog heldergroen, geel en aardebruin was zij een maand geleden, met weiland, graanakkers en geploegde velden. Nu was zij kale woestenij, en achter Tehrān, waar de ruïnes van de oude stad Rhāges liggen, geleek het een op en neer golvend stofmeer. Daar, op de weg naar Qom, trokken 's nachts nog altijd klokjeskleppend de kameelkaravanen ...

Qom is een heilige stad. Gaat men van Tehrān naar Isfahān, dan ziet men vanaf de weg, over een brede rivier heen, haar gouden moskee, maar men neemt de rondweg om de stad en kan haar bazaren en binnenplaatsen niet betreden. Een andere goudkoepel bevindt zich in Shāh 'Abd-ul-'Adhīm, het oasedorp naast de ruïnes -- en de meest van goud en de meest heilige is die van de stad Mashhad, ver in het noordoosten, aan de oeroude weg van Samarqand.

Toen enige weken geleden de Shāh het dragen van de -- naar hemzelf vernoemde -- kula Pāhlevi verbood en in plaats daarvan het dragen van europese hoeden aanbevool, en de vrouwen toeliet de chador af te doen en zelfs ongesluierd op straat te verschijnen, hoorde men hier en daar van onlusten, vooral in de heilige steden. De kula was weliswaar een uiterst onaanzienlijke, jazelfs afzichtelijke schermmuts geweest, die de dragers het aangezicht gaf van schurken en landlopers -- maar men had, in elk geval, de scherm in de nek kunnen draaien om bij het juiste verrichten van de salāh de grond met het voorhoofd aan te raken, zonder het hoofd te ontbloten. Dat was met een europese vilten hoed, met een strohoed, met een meloen eenvoudigweg onmogelijk -- en daarom zagen de mullahs hun kans schoon en predikten in geheime bijeenkomsten en in alle openheid op de binnenplaatsen van moskeeën.

Men las in de kranten, met hoeveel gejubel de bevolking dit beschavingsoffensief verwelkomd zou hebben, en ministers en provinciale gouverneurs gaven diners, waarbij de uitgenodigde echtgenotes zonder chadors moesten opdagen: bij de ingang verdrong zich een menigte om het schouwspel van aankomende huurrijtuigen te zien, waar diepbeschaamde en verwarde dames uit stegen. Tijdens het feestmaal verwijderden de bedienden buiten in de garderobe de kula's van de uitgenodigden, die dan, om niet bloothoofds naar huis te hoeven gaan bij het verlaten van de gulle gastheren, één van de klaarliggende farandji-hoeden kochtten. Dat was op een voorbeeldige, waarlijk westerse manier georganiseerd! Netzo had Peter de Grote de Bojaren hun aziatische baarden ontnomen! Deze baarden hebben zich in Perzië langer standgehouden -- in plaats daarvan mogen de diplomaten van Īrān voortaan een steekhoed dragen, die het vooruitstomende Westen daarentegen al sinds de Franse Revolutie en gelijktijdig met de mensenrechten had ingevoerd: hieraan kan men zien wat een langere adem heeft. In Hongarije moeten de Magyaren, om in het parlament te mogen zitten en hun patriotisme te bewijzen, lange snorbaarden laten groeien en de uiteinden flink met was insmeren, zodat zij dapper opgedraaid hard worden. Maar waar anders zou de Shāh een voorbeeld tot invoering van de goede oude mensenrechten kunnen vinden?

Vanwege de kula Pāhlevi moest de bazaar van Tehrān drie dagen gesloten blijven. Werd in Mashhad werkelijk de heilige moskee beschoten? Men hoorde, dat de soldaten geweigerd hadden op hun geloofsgenoten en op het heiligdom te schieten, en dat zij waren vervangen door Armeniërs en Israëlieten. Rondverteld werd het aantal doden.

Het waren de heetste dagen van de perzische zomer. Enkele tuinen in Shimrān, omsloten door al te hoge muren, gevuld met al te dicht groen, werden dompig en heet als broeikassen. Muskieten zwermden boven rottend vijverwater. Voor de tweede keer kreeg ik malaria. 's Nachts koelde de lucht buiten wat af, maar de koorts steeg. Toen ik de tuin weer voor het eerst verliet, bleek de omgeving van Tehrān verbrand. De tuinen lagen als donkere eilanden in het eentonig lepra-geel. Vóór mij op de landweg liep een jong officier met schoenen en slobkousen wit van het stof. Hij droeg een handtas en een doos met zijn helm erin. Ik stopte en liet hem instappen. Hij glimlachte, het zweet droop over zijn verbrande gezicht. Wij reden door de verdorde velden, waarboven de lucht aan het trillen was, en door de kleine bazaar van Dezashub, die pikdonker leek met als heldere vlekken daarin de kinderen, de witte hoofddoeken van vrouwen en de gezichten van handelaren. Het plein van Tedshrish was groot en leeg, afgezien van de huurrijtuigen met hun magere witte paarden, die daar verdoofd stonden onder de Zon. Ik keek naar de offcier, terwijl hij over het lege plein, door het glinsterende, met stof verzadigde licht ervandoor liep. Aan het andere uiteinde van het plein zag ik een gendarme opduiken en met zijn arm een gebaar maken, dat blijkbaar aan mij gericht was. Desondanks verwachtte hij niet, dat ik daarop zou ingaan: met deze hitte had iedereen het al druk genoeg met zichzelf ...

Dan door de grote poort het stuur om een tuin in. Donker en schaduw overwelmen als golven om mij heen. Geur van koelte, aarde, loof, een laan en die boomwortel, die in de weg uitsteekt en een auto opzij werpt, als te snel de bocht om wordt gereden. Dan nog in de derde versnelling tot vóór aan het huis! Ik laat de auto in de schaduw staan, stap uit, loop over het witte terras en aan de dubbeldeuren van fijn muskietendraad voorbij. Uit de woonkamer hoor ik de piano, "Sadīqa oefent dus nog", denk ik, "hier is alles bij het oude" -- en ik haal diep adem, na de onnoemelijke schrik van de rit door het open en veranderde landschap, moegepeigerd door de Zon.

Sadīqa is dertien jaar oud. Zij is één der mooiste schepsels in deze wereld. Een band, als een diadeem om haar voorhoofd, houdt haar donker haar terug: daarbij nog een ouderwets kleinmeisjeskapsel en een nubisch hoofdje. Grote, zachte, goudkleurige dierenogen in een teder-bruin gezicht. De basis van haar neus is breed, het is alsof Sadīqa altijd ademt met geopende neusgaten. Zij snuffelt begerig, en tederlijk, vleiend, kinderlijk-opgewonden is haar stem. Zoals de hoofdjes van Echnatons dochters, sublieme voorbeelden van bevalligheid, zo heeft ook Sadīqa een bloesemachtig geopende, licht verschoven mond, een kin vol kinderlijk-eigenwijze vastberadenheid, een zeer dunne hals, een gebogen nek uit onbekommerdheid en lichtzinnige trots. Zij lijkt jonger dan haar jaren en toch is zij ouder door haar ernst, opmerkzaamheid, zwijgzaamheid en tederheid. Steeds opnieuw gevoelt men vreugde in haar bijzijn.

Sadīqa's oudere zus ligt naast mij onder een grote boom. Men heeft ons kussens en koud water in sierlijk-beslagen glazen gebracht.

"Ik ga weg", zeg ik.
"Naar jouw engelse vrienden?"
"Ja, naar hun kampement in het Laar-dal."
"Wanneer?"
"Morgen."

Wij zwijgen een poos. Geroep vanaf de tennisbaan horen wij, en het droge opslaan van ballen.

"Wat als je daarboven weer koorts krijgt?"

Ik kijk haar aan. Zij houdt haar ellebogen gestut, en haar haar valt als een vlag over haar gezicht. Zij is mooi, maar lijkt helemaal niet op haar kleine zus. Ik denk eraan, dat zij tsjerkessisch en arabisch bloed heeft, en denk na over haar veel te bleke, door slechte gezondheid getekende gezicht en de koortsige glans van haar ogen.

"En jij?" vraag ik.
"Ik meet m'n temperatuur niet meer", zegt ze, "die is toch altijd te hoog. Maar in mijn geval is het anders. In mijn geval valt er niets aan te doen."
"Het klimaat hier is slecht voor jou", zeg ik.
Zij haalt haar schouders op. "Voor ons allemaal", zegt ze, "maar, weet-je, ik kan toch niet het Laar-dal in klimmen! Ik zou niet eens de reis doorstaan."
"Zou je 't niet tenminste kunnen proberen?"
Zij leidt haar hand over mijn mond. "Hou op", zegt ze, "je zult je daarboven op en top voelen!"

[Vertaling door 白狐]

ā = like in "father", but closer to the [ò:] in "on"
or keep your throat like saying [ò:] but say "ā" instead.

vorige gedicht
Toevoegen aan favorieten

Ingezonden door

Geplaatst op

Geef uw waardering

Op basis van 3 stemmen krijgt dit gedicht 2 van de 5 sterren.

Social Media

Tags

Beschaving Iran Liefde Shah Zomer

Reacties op ‘In Teheran.’

Er zijn nog geen reacties geplaatst bij dit gedicht, een reactie plaatsen kan hieronder!

Reageren

We gebruiken uw gegevens alleen om te reageren op uw bericht. Meer info leest u in onze Privacy & Cookie Policy.

Wilt u direct kunnen reageren zonder elke keer naam en e-mailadres in te voeren? Meld u hier aan voor een account!

In Teheran.