Sinds de adel . . .

Vagantenliederen [Carmina Burana] # 69 a.

Een in de 13de eeuw door een Benedictijnse monnik in Oberbayern
vervaardigd manuscript met liederen in het Latijn, Latijn-Duits en
het Duits van rondtrekkende zangers uit de 12de en 13de eeuw.

Het volgende lijkt mij in oorsprong heel wat ouder, gezien het
taalgebruik: vers 2 > slaven, en in de laatste twee verzen > Virtus
(Romeinse godin der deugd) in combinatie met beare = zegenen !!
Verder nog valt op, dat het vrouwelijke woord deïtas (godheid)
gebruikt is: ik proef daarom een niet-christelijke oorsprong >
de religie van Moeder der goden, Die in die contreien vele namen had,
zoals Ostara, Danu, Hel, &c. En "wijnstokscheut" kan netzogoed ook
een link zijn naar Dionysos, en "evenbeeld van de Godheid" is niet
typisch een christelijk begrip, zie de Romeins-Hellenistische cultuur
en religie. Er staat meer in, dat tegen de kleingeestigheid van het
christendom ingaat !! Vers 8 > humilis (nederig/kleingeestig) is hier
een negatief woord . . .

POSTQUAM nobilitas servilia cepit amare,
cepit nobilitas cum servis degenerare.

Sinds de adel van slaafse dingen ging houden,
begon de adel met de slaven te ontaarden.

nobilitas, quam non probitas regit atque tuetur,*
lapsa iacet nullique placet, quia nulla videtur.

Adel, niet door eerlijkheid bestuurd en behouden,
ligt vervallen, is onbevallen, daar geen adel goed schijnt.

nobilitas hominis mens et deitatis imago,
nobilitas hominis virtutum clara propago.

Adel is des mensen geest en evenbeeld van de Godheid,
adel is bij uitstek de wijnstokscheut der mensendeugden.

nobilitas hominis mentem frenare furentem,
nobilitas hominis humilem relevare iacentem.

Des mensen adel is de geest verblind door begeerte breidelen,
des mensen adel is het moedeloze kleingeestige opbeuren.

nobilitas hominis natur(a)e iura tenere,**
nobilitas hominis nisi turpia nulla timere.***

Adel is de natuurlijke neigingen van de mens intomen,
des mensen adel, vooral smadelijke zaken schromen.

nobilis est ille, quem Virtus nulla beavit,
degener est ille, quem Virtus nulla beavit.*

Edel is diegene die door geen Godin der deugd gezegend is,
ontaard is diegene die door geen Godin der deugd gezegend is.


Vertaling: 白狐 [Witte Vos.]

"Edel worden doet men zelf, daar is geen zegen voor nodig.
ontaarden doet men zelf, maar zonder zegen is er nog hoop ?!"

_ _ _

NOTITIES:

* "nobilitas, quam ..." Doordat de letterlijke vertaling verwarrend werkt
heb ik de actieve bijzin passief gemaakt. Hetzelfde met "... ille, quem ...".

** Er staat "nature", moet "naturae" zijn.
"iura" meervoud van "ius" = rechten, aanspraken >
hominis naturae iura = "van-mens van-natuur aanspraken" >
neigingen van de natuur van de mens
En "tenere" = houden > "in toom" houden, maar kan ook
"trouw blijven aan" betekenen !! Dubbelzinnig, hè !!

*** "nisi turpia nulla" heeft een dubbele ontkenning >
"niet-indien (= behalve) . . . geen" > vooral wel.
_ _ _

Bron Latijnse versie: blz. 153 van
"Römische Dichtung", von Franz Engelhard. (1930)
[Een studieboekje voor gymnasia en zo.]